GOST1
Nowicjusz
Dołączył: 28 Paź 2010
Posty: 1
Przeczytał: 0 tematów
Ostrzeżeń: 0/3
Płeć: Mężczyzna
|
 Wysłany: Czw 9:53, 28 Paź 2010 Temat postu: Sagan Tomasz - Starosta Niżański |
 |
|
SAGAN TOMASZ „JESION” - WSPOMNIENIA
Sagan Tomasz PS.”Jesion” – wieloletni działacz chłopski, samorządowy na szczeblu gromadzkim, gminnym, powiatowym a nawet wojewódzkim. Odznaczony przez władze państwowe: Orderem Odrodzenia Polski V klasy; Medalem Zwycięstwa i Wolności; Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Do końca życia wierny swoim poglądom politycznym. Nigdy w imię „posiadania władzy”, nie postępujący wbrew temu co wyznawał i w co wierzył. Społecznik, oddany całym sercem temu co robił, samouk, który dzięki ciężkiej pracy i samokształceniu osiągnął bardzo dużo. Oto krótka historia jego życia i działalności.
Urodzony 27 grudnia 1903 w rodzinie Józefa i Wiktorii Sagan zd. Oczkowska, jako jeden z licznego potomstwa, rolników na 7 hektarowym gospodarstwie w Jeżowe w powiecie niżańskim. W trakcie uczęszczania do czteroklasowej szkoły ludowej, umiera jego matka. W wieku 15 lat zostaje oddany na naukę zawodu – stolarstwa, po ukończeniu której prowadzi własną stolarnie jako samodzielny rzemieślnik. Jednocześnie dzięki uprzejmości miejscowego nauczyciela Ludwika Zięby intensywnie się dokształca. Poza pracą oraz dokształcaniem się, udziela się także w miejscowych organizacjach: Koło Młodzieży, Straż pożarna oraz czytelni „ Towarzystwo Szkoły Ludowej”. W 1925 roku wstępuje do organizacji politycznej „Związek Chłopski”, który w późniejszym okresie przekształca się w „Stronnictwo Chłopskie”, gdzie jest członkiem zarządu powiatowego w Nisku oraz sekretarzem kola w Jeżowem.
W 1928 roku zawiera związek małżeński z Marią Czernik, ślub bierze w kościele w Mrowli k/ Rzeszowa. Jednocześnie po ukończeniu kursu księgowości handlowej, pracuje jako kasjer w Spółdzielni Rolniczo- Handlowej „Nasz Sklep” w Jeżowem i nadal prowadzi swój zakład stolarski. Od tego też roku datuje się jego działalność w Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici”, gdzie w latach 1930-1934 pełni funkcję przewodniczącego zarządu powiatowego, a w „Stronnictwie Chłopskim” od 1932 do 1939 roku pełni funkcje sekretarza zarządu powiatowego. Jednocześnie jest korespondentem czasopism: „Zielonego Sztandaru” , „Piast” oraz korespondentem rolniczym GUS. Jest także członkiem Zarządu Okręgowego Towarzystwa Rolniczego.
5 czerwca 1927 roku bierze udział w Kongresie Stronnictwa Chłopskiego w Warszawie, a w roku następnym zostaje upoważniony przez Chłopskie Stronnictwo Radykalne do organizowania i zakładania Związków Jedności Chłopskiej, oraz do urządzania wieców wyborczych na terenie całej Rzeczpospolitej.
W kwietniu 1930 roku zakłada pierwsze koło Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici” w Jeżowem i zostaje jego przewodniczącym.
10 listopada 1931 roku Starosta Niżański Chitry, mianuje go Komisarzem Spisowym na okręg Nr. 48 Jeżowe Podgórze. Za spis prowadzony od grudnia 1931 roku do marca 1932, w dniu 10 marca 1932 roku otrzymuje odznakę i legitymację „za ofiarną pracę”.
Pełni także różne stanowiska w samorządzie terytorialnym. 31 grudnia 1934 roku starosta niżański zatwierdza go na stanowisko sołtysa gromadzkiego wsi Jeżowe, funkcje która sprawuje do końca okupacji. Od 1935 roku jest także członkiem Gminnej Rady w Jeżowem.
Za działalność polityczną w „Stronnictwie Ludowym” , szczególnie za przemówienia oraz organizację strajków w latach 1932 i 1937 kilkakrotnie karany administracyjnie i sądownie.
Po najeździe hitlerowskim , w drugiej Polowie października 1939 roku, wraz z kolegą Franciszkiem Łachem, wiceprzewodniczącym zarządu powiatowego ,podejmuje nawiązywanie łączności z kołami i indywidualnymi działaczami Stronnictwa Ludowego na terenie powiatu niżańskiego, z myślą o prowadzeniu dalszej działalności stronnictwa w warunkach okupacji. W grudniu 1939 roku nawiązuje łączność z kolegą Władysławem Kojdrem z Grzęski i na jego polecenie w kwietniu 1940 roku, wraz z Adamem Drągiem i Franciszkiem Łachem tworzy powiatową trójkę Stronnictwa Ludowego i która stanowi powiatowe kierownictwo tego Stronnictwa. Sagan Tomasz aż do końca okupacji jest przewodniczącym trójki powiatowej, kierującej i koordynującej całościowe działania Roch-a BCH na terenie powiatu. Współorganizator gminnych oraz gromadzkich trójek Roch-a, Straży Chłopskiej, plutonów BCH. Reprezentant Stronnictwa Ludowego w kontaktach z innymi ugrupowaniami konspiracyjnymi na terenie powiatu.
15 sierpnia 1944 roku PKWN powierza mu stanowisko Przewodniczącego Powiatowej Rady Narodowej w Nisku, w dniu 3 września 1944 roku, w porozumieniu z Powiatowym Kierownictwem ROCHA, Powiatowa Rada Narodowa w Nisku powołuje Tomasza Sagana na stanowisko Starosty Niżańskiego.
Od tego momentu datuje się ciągły i narastający konflikt z Urzędem Bezpieczeństwa Publicznego, którego momentem kulminacyjnym jest aresztowanie Tomasza Sagana w styczniu 1947 roku i osadzenie w wiezieniu śledczym na ul.Jagielońskiej w Rzeszowie. W marcu tego roku dekretem E. Osóbki –Morawskiego zostaje odwołany ze stanowiska starosty Powiatowego w Nisku, a uchwałą z listopada tego roku Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie zostaje pozbawiony mandatu członka. Uchwałę uzasadniona, zostaje notorycznym opuszczaniem obrad oraz brakiem zainteresowania, pomimo, że przebywał w tym czasie w więzieniu.
Także ze strony prawicowej organizacji spotykają go reperkusje. Zaraz po wyborze na Starostę Niżańskiego, dochodzi do dwóch napadów na jego dom. Dochodzi nawet do strzelaniny a cały inwentarz zostaje wybity. Sam Sagan Tomasz unika śmierci tylko dzięki zbiegowi okoliczności.
Jedną z jego decyzji, jako starosty niżańskiego, jest powołanie 7 grudnia 1944 roku Państwowego Gimnazjum Rolniczego Męskiego, w byłym majątku Sopot koło Niska.
W maju 1947 roku zatrudnia się w Towarzystwie Uniwersytetów Ludowych w Zarzeczu k/ Niska. Po ponownym aresztowaniu, spędza w więzieniu 2,5 miesiąca bez wyroku oraz postawienia jakichkolwiek zarzutów. Opuściwszy więzienie dostaje nakaz opuszczenia powiatu Nisko oraz cotygodniowego meldowania się na posterunku w Pysznicy. W związku z tym Sagan Tomasz postanawia wyjechać najpierw do Kwidzynia a następnie do Susza, gdzie podejmuje pracę w miejscowym PGR-e i cały czas posiada swego „opiekuna”.
Do Jeżowego wraca w 1953 roku podejmuje pracę w Państwowym Sanatorium Przeciwgruźliczym w Górnie, jako księgowy w gospodarstwie pomocniczym, gdzie pracuje aż do emerytury.
Po przejściu na emeryturę zbiera materiały i pisze książkę „Konspiracja w Natanie” o działalności „ROCH” i „BCH” w powiecie niżańskim w okresie okupacji. Współpracuje ze Spółdzielnią Wydawniczą w Warszawie oraz Muzeum Historycznym w Warszawie do którego przekazuje znaczne ilości materiałów związanych z działalnością „ROCH-a” i „BCH-a”. w wyniku represji jakie spotkały go po wojnie zaprzestaje działalności politycznej oraz społecznościowej.
Wśród jego długoletnich przyjaciół można wymienić: Pietroński Jan PS. „Klon”; Kwaśnik Stanisław PS. „Kowal, Mściciel”; Drzymała Jan PS. „Dąb”; Partyka Maria; Bauberger Rudolf; Gryl Stanisław, Łach Franciszek i wielu, wielu innych.
Wraz z żoną Marią Sagan z Czarników wychował czworo dzieci: Eugenię, Irenę, Henryka i Władysławę, które podobnie jak i on były aktywnymi samorządowcami i społecznikami.
Sagan Tomasz zmarł 8 stycznia 1974 roku w szpitalu wojewódzkim w Rzeszowie, pochowany został na cmentarzu parafialnym w Jeżowem.
|
|
